Patrocinado por

Descubren que la mina Consuelo en A Pontenova es la segunda cavidad más grande de Galicia: así es por dentro

Yolanda García Ramos
YOLANDA GARCÍA A PONTENOVA / LA VOZ

VEN A GALICIA · Exclusivo suscriptores

CARLOS BERMÚDEZ

A Mariña ya cuenta con la primera, que es la Cova de Rei Cintolo en Mondoñedo, superando ambas a Sima Teixeira

14 feb 2023 . Actualizado a las 12:52 h.

Tras leer pormenorizadamente la memoria que recoge trabajos de exploración y topográficos realizados en la mina abandonada Consuelo de A Pontenova la conclusión sorprende. Es una cavidad colosal y, según revelan tales estudios, resultando 3.086,20 metros topografiados entre febrero de 2019 y enero de 2022, estamos ante «a segunda maior paraxe espeleolóxica de Galicia tras Rei Cintolo (máis de 7.000 metros), por riba da Sima Teixeira (3.050,80)».En ese informe final, redactado por Xurxo Lorenzo, se indica: «Topografiáronse tódalas galerías accesibles da mina, non a totalidade da mesma xa que algunhas das galerías son interrompidas abruptamente por colapsos e a partires do nivel -5 a mina está asulagada [por un acuífero subterráneo, no por el río Eo], sendo preciso técnicas de espelomergullo para poder continuar». Así, estiman «moi probable a existencia dun nivel -6». Para tener una idea de las dimensiones de la mina, señala Lorenzo: «Podería chegar a cen metros de desnivel, o que quere dicir que dentro colle un rañaceos de máis de 30 pisos porque, dende a punto máis alto ao máis baixo, topografiado hai 84 metros de desnivel». Cabe recordar que el grupo Minas de Vilaodriz extraía carbonato de hierro y que la mina, hoy de titularidad municipal, estuvo en activo hasta mitad de los años 20.

Sus entrañas esconden «tesoros» esculpidos por naturaleza y hombre, tras un imponente «vestíbulo» de 20 metros de alto. «Referiéncianse _sigue la memoria_ as singularidades xeolóxicas de chamativas cores existentes, unha das xoias visuais desta mina, coma espelotemas, coladas, afloramentos e depósitos minerais». Y añade: «Sorprende a notable cantidade de espeleotemas férricos e de outros minerais (estalactitas, estalagmitas, columnas, grandes coladas, excéntricas, gours...). O gran tamaño dalgúns deles amosa unha sorprendente e elevada velocidade de crecemento tendo en conta que a mina apenas leva abandonada 100 anos». También descubrieron nuevas zonas, como «A cripta». En la memoria se recuerda que una columna en la entrada que era «unha das xoias da coroa dos espeleotemas da mina Consuelo», esquilmada en 2018, pudo ser regenerada de forma natural y con ayuda de un soporte.

Los primeros pasos los dieron, dice la memoria, Carlos Pardo y Ramón Fernández buscando «axuda de persoas con experiencia en topografía subterránea», a través del Espeleoclube Rei Cintolo, sumándose otros clubs y expertos en esta aventura, muy al estilo de Viaje al centro de la tierra de Julio Verne. Además, se elaboraron modelos digitales en 3D, se tomaron fotografías de alta calidad, se estudió su colonia de murciélagos (en el nivel -2 hallaron una enorme con cientos de ejemplares) en colaboración con la Sociedad Española para la Conservación y el Estudio de los Murciélagos. En 2020 también hallaron un caracol de Quimper, especie protegida. Las nuevas tecnologías tuvieron un peso relevante, gracias a dispositivos de rescate de víctimas en avalanchas «para localizar outras saídas ó exterior» o métodos como la tomografía de resestividad eléctrica para detectar «galerías ocultas» y equipos como uno chino «que realiza sondaxes magnetotelúricas», e incluso aplicaciones como Google Earth. La memoria cierra con agradecimientos al Concello de A Pontenova, al Instituto Geográfico Nacional y al Clube Cetra de Vigo.

El equipo

Se dedicaron un total de 635 horas a la exploración y estudio de la mina Consuelo en este trabajo en equipo, de las cuáles 217 correspondieron a horas de campo y otras 418 a gabinete. Participó una veintena de personas, Participaron, del E.C. Rei Cintolo Carlos Bermúdez, Fernando Debesa, Miriam García, Noa Loira, David Lombardero, Xon Lorenzo, Xurxo Lorenzo y Carlos Pardo; del G.E. Flash Jose Avilés, Miguel Carvajal, Javi Fouz y Juan Martín; de Coruña Alberto Espada; del G.E.S. Ártabros Fernando Pérez; del C.E.M. Taranis Ramón Fernández; de Meira José Antonio Rivas; y del C.E. Catalunya Francesc Rubinat. La escala de los planos es de 1:250 para poder ver con detalle las galerías o «pisos» de la mina topografiados, requiriendo de 48 A3. La planimetría ha sido realizada en alta calidad para un uso futuro. Pretenden que estos planos de la mina Consuelo sirvan de «elemento de difusión dun patrimonio indutrial e cultural esquecido, e coma recurso de cara a unha posible potenciación turística», se señala.

Xurxo Lorenzo, director de los trabajos topográficos: «Ver a magnitude da mina foi un descubrimento»

«Foi un descubrimento ver a magnitude da mina», di Xurxo Lorenzo, director dos traballos topográficos e membro do E.C. Rei Cintolo, recoñecendo que queda por explorar alí: «A decoración da mina é espectacular, pola cantidade de espeleotemas multicores. A mina estase naturalizando e evolucionando hacia unha cova».

 —E nun tempo bastante rápido.

—Si, en menos de cen anos. En canto pasen outros cen, os espeleotemas van ser enormes. A xente da Pontenova que promove a divulgación deste patrimonio sempre o tivo moi claro, dende un respeto absoluto: ensinar os espeleotemas, ensinalos pero estando protexidos. Sempre tiveron claro, neste espírito de facer as cousas ben que a entrada tiña que ser como facían os mineiros antigamente, con casco e con luz, nada de empezar a meter cables e focos por todos lados, todo o contrario. ¡Disfruta do que che ofrece a natureza e a experiencia dos sentidos, non o convirtas en algo artificial!

—Como lembra a primeira visita?

—A sensación foi como chegar a unha selva e atopar un templo pagano que quedara sepultado. De feito, meu tío Javi Fouz incluso falaba das Minas do Rei Salomón ou de boca ciclópea, colosal.

—Continuarán os traballos?

—Primeiro, imos continuar coas topografías sen bucear porque o monte ten moitas máis minas. Nun futuro seguramente o que se faga, pero que aínda non está pechado, será topografiar por espeleomergulladores (as galerías inundadas, a -5, e calculamos que hai unha -6). Alí hai posibilidades de estudo dende o punto de vista xeolóxico, biolóxico, da enxeñería de minas, patrimonio ou arqueoloxía industrial, espeleoloxía e espelomergullo. ..

—Consuelo e Rei Cintolo dúas xoias e na Mariña!

—Temos sorte na Mariña de poder vivir preto da casa unha experiencia única con estes lugares.